تهدیدهای سیاسی فضای مجازی
در عصر ارتباطات و اطلاعات، نماد قدرت و برتری کشورها دیگر در داشتن ابزار‌آلات جنگی، موشک، هواپیما و بمب اتم خلاصه نمی‌شود. بلکه امروزه نشان قدرت دولت‌ها در ارایه‌ی اطلاعات و محتوای انبوه و نیز ابزار تبلیغاتی وسیع جهت ارسال سریع، مستمر و گسترده‌ی این اطلاعات در قالب پیام، اخبار و تحلیل‌ها و تفسیرهای مربوط به آن ولی با یک هدف جهت‌دار برای دیگر ملت‌ها و کشورها می‌باشد. شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی بهترین میدان برای ارایه‌ی حجم انبوه اطلاعات و محتوا به خصوص در ابعاد چندرسانه‌ای می‌باشد که می‌تواند در چگونگی برخورد با دولت‌ها تأثیرگذار باشد. نمونه‌ی بارز آن را می‌توان در حضور بسیار گسترده‌ی شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها و وبلاگ‌ها و مشارکت فعال آن‌ها در انتخابات دهم ریاست جمهوری کشور مشاهده نمود. وجود این پتانسیل بالا در فضای مجازی موجب شده است تا همانند دیگر محیط‌ها، در عرصه‌ی سیاسی نیز به آسیب‌هایی دچار شود که به اهم آن‌ها اشاره می‌شود:
1. امروزه آمار تعداد کاربران اینترنت در جهان از مرز یک میلیارد نفر فراتر رفته و این تعداد جمعیت در کنار ظرفیت و پتانسیل بسیار بالایی که در فضای مجازی جهت اطلاع‌رسانی سریع، انبوه و مستمر محتوا به وجود آمده، در درازمدت تحت تأثیر اندیشه‌ها، اطلاعات و محتوای غربی -که به میزان زیاد در این فضا وجود داشته و به طور مکرر نیز از سوی سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلف منتشر می‌شود- قرار می‌گیرند. به همین دلیل انتخاب قدرت سیاسی و تعیین دولت‌ها در هر کشور، با تأثیرپذیری از این فضا به نحو درست و واقعی انجام نشده و با غالب شدن اندیشه‌های غربی در مخاطبان، اکثر رؤسای دولت‌ها گرایش‌های غرب‌گرایانه خواهند داشت و جهان را به سوی تک قطبی شدن هدایت می‌نمایند. این آسیب، آسیبی جدی در محیط سیاسی است که به صورت یک جریانِ بلند مدت، نتایج فعالیت خویش را در فضای مجازی نشان خواهد داد. همچنین این تبلیغات بر افکار عمومی دیگر کشورها نیز تأثیر منفی گذاشته و نوعی حس بدبینی را نسبت به کشور مورد نظر در بین ملت‌ها و دولت‌ها ایجاد می‌کند.
2. دسترسی آسان، سریع و بی‌شمار به صندوق‌های پست الکترونیکی کاربران توسط افراد و گروه‌ها -اعم از حقیقی و حقوقی- موجب شده است تا حجم وسیعی از محتوا و اطلاعات جهت‌دار، هدفمند و گزینش‌شده به صندوق‌های شخصی (ایمیل) کاربران ارسال گردد. از آن‌جایی که امکان تحقیق و نیز فرصت کافی برای بررسی صحت و سقم آن‌ها در زمان کوتاه وجود ندارد، لذا موجب می‌شود تا بر اذهان و در نهایت بر آراء و نظرات آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
3. بابهره‌گیری از برنامه‌های نرم‌افزاری فتو‌شاب، میکس، مونتاژ و... و نیز استفاده از ابزار چندرسانه‌ای، در بعضی از مواقع، یک پدیده یا واقعیت، وارونه جلوه داده شده و سبب تهییج افکار و اذهان عمومی جامعه (به‌ویژه در بین قشر نوجوان و جوان که زمینه‌های بر انگیخته شدن احساسات در آن‌ها بیش‌تر از بقیه‌ی اقشار جامعه می‌باشد)، می‌شود. این موضوع در محیط سیاسی بیش‌تر از محیط‌های دیگر اتفاق می‌افتد.
4. یکی از آسیب‌های جدی که از سوی فضای مجازی به کشورها -خصوصاً کشورهای مستقل- وارد می‌شود، استفاده از آن به عنوان ابزار جاسوسی و دریافت اطلاعات محرمانه می‌باشد. با توجه به این که در این زمینه آموزش‌های لازم به کاربران داده نشده و اینترنت به صورت شبکه‌ای فراگیر در تمام بدنه‌ی دستگاه‌های اجرایی کشور حضور دارد و از همه مهم‌تر اینکه نوع نرم‌افزارهایی که برای کار با اینترنت، تولید و استفاده می‌گردد نیز توسط جهان غرب صورت می‌گیرد، لذا برخی از این برنامه‌های نرم‌افزاری در بطن خویش وظیفه‌ی جاسوسی را به عهده دارند. پس می‌توان گفت که فضای مجازی بستری است که ظرفیت آسیب‌رسانی جدی به امنیت و اقتدار کشورها را دارد مگر اینکه در این خصوص چاره‌ای جدی اندیشیده شود.
5. با توجه به اینکه استفاده از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه‌های مختلف کشور در حال رشد و گسترش بوده و برنامه‌های نرم‌افزاری موجود نیز در خطر حمله‌ی هکرهای پیشرفته قرار دارند، به همین دلیل امنیت و ثبات سیاسی کشور را به طور جدی تهدید می‌نمایند. زیرا هکرها با عبور از لایه‌های مختلف امنیتی، به اطلاعات محرمانه و غیر قابل دسترس، دست‌یابی پیدا می‌کنند.
6. یکی دیگر از فعالیت‌هایی که در فضای مجازی صورت می‌گیرد، راه‌اندازی کمپین‌های مختلف همراه با تهیه طومار امضاء و هوادار با اهداف خاص سیاسی می‌باشد. بعضی از این کمپین‌ها چون خارج از چارچوب‌های تعیین شده توسط دولت‌ها راه‌اندازی می‌شوند، در نهایت نوعی چالش را در برخورد با حکومت ایجاد می‌کنند.
7. از دیگر فعالیت‌هایی که در فضای مجازی به طور سازمان یافته صورت می‌گیرد، تخریب چهره‌های ملی و مورد اعتمادِ اکثریت جامعه و در مقابل، چهره‌سازی و شخصیت‌پردازی از افراد غیر‌موجّه از طریق ارسال حجم انبوه خبر، تحلیل و اطلاعات با هدف به قدرت رساندن این اشخاص است تا به محض اینکه این افراد در مراتب عالی حکومت قرار گرفتند، در راستای سیاست آن‌ها گام برداشته و منویات آن‌ها را عملی نمایند. فضای مجازی بهترین فرصت و قابلیت را برای اجرایی کردن این هدف توسط کشورهای غربی دارا می‌باشد. بازوهای اجرایی سیاست‌های غربی در این خصوص، سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که با هزینه‌ی کشورهای غربی تأمین مالی، هدایت و پشتیبانی می‌شوند.
8. برنامهریزی هدفمند در فضای مجازی جهت دامن زدن به اختلافات قومی، نژادی، زبانی، مذهبی و جغرافیایی از دیگر آسیب‌هایی است که در آینده می‌تواند کیان و موجودیت یک کشور را دچار چالش و تجزیه نماید (بحث شیعه و سنی، کرد، بلوچ و ترک و...). اگر نگاهی دقیق به اطلاعات و محتواهای ارایه شده در این فضا داشته باشیم، درخواهیم یافت که حجم زیادی از این مطالب، به طور زیرکانه‌ای در راستای از بین بردن وفاق و انسجام ملی کشورها برنامهریزی شده‌اند. راه‌اندازی و در ادامه، پشتیبانی مالی و محتوایی از سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعیِ هم‌سو با طوایف، قومیت‌ها و نژادهای مختلف، از جمله برنامه‌های هدفمند کشورهای غربی در ایجاد اختلاف، تفرقه و درگیری در بین صفوف یک‌پارچه مردم کشورها می‌باشد.
9. امروزه نقش بی‌بدیل فضای مجازی در انتخابات برکسی پوشیده نیست. به عنوان مثال در انتخابات ریاست جمهوری 2008 آمریکا، "باراک اوباما" رئیس جمهور منتخب، باید پیروزی خویش را مدیون بهره‌گیری از فضای مجازی بداند. وی به طور گسترده‌ای از سیستم اطلاع‌رسانی تلفن همراه بهره برد و غالب فعالیت‌های تبلیغاتی انتخاباتی خود را در فضای مجازی از طریق سیستم سراسری تلفن همراه انجام داد؛ امری که در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران نیز اتفاق افتاد و این در حالی است که حدود 60 درصد جمعیت ایران زیر 30 سال سن داشته و عموماً از مشتریان اصلی فضای مجازی هستند.
10. تهدیدات نرم: تهدیدات نرم را می‌توان از یک سو مجموعه‌ی وسیعی از نظریه‌ها، مولفه‌ها و شاخص‌های تبیین و تئوریزه شده‌ی دشمن به عنوان بسترها و زمینه‌های ایجاد اقدامات و فعالیت‌های وسیع فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... و از سوی دیگر اقدامات و فعالیت‌های متعدد در صحنه‌های مختلف کشورِ هدف برای تاثیرگزاری بر اراده، افکار، احساسات و اعتقاداتِ مخاطبین عنوان نمود. در نگاهی دیگر می‌توان گفت در تهدیدات نرم، دشمن با ذهن و قلب مخاطب سروکار داشته و سعی در تسخیر قلب‌ها وَاذهان مخاطبین دارد.
عرصه‌ی تهدیدات نرم سیاسی در فضای مجازی، به حوزه‌ی سیاسی کشورها چه در بُعد سیاست داخلی و چه در بُعد سیاست خارجی مرتبط است که در مورد مصداق فعلی آن در بحث سرزمینی، می‌توان به بالکانیزه کردن و در بعد جهانی آن به گلوبالیزاسیون (جهانی سازی) اشاره نمود. همچنین این نکته‌ی اساسی را باید مد نظر قرار داد که «هدف از تهدیدات، تأثیرگذاری بر اراده، اعتقادات، افکار و احساسات مخاطبین به منظور انهدام یا به تسلیم کشاندن جامعه‌ی هدف بوده و نقطه‌ی اشتراک تمام این تهدیدات، تحمیل اراده است». تفاوت در تهدیدات به نوع طرح‌ریزی و به‌کارگیری شیوه‌ها، امکانات، تجهیزات و وضعیت حاکم وابسته است.